İslamın sirli
adət-ənənələrindən biri də Aşura mərasimidir. Bu mərasim İslam müqəddəslərinin
Kərbəla çöllərində faciəvi surətdə öldürülməsi ilə əlaqələndirilir. Yazılanlara
görə, Məhərrəm ayının onuncu günü, Hz Məhəmməd nəvəsi olan imam Hüseyinlə
birliktə 72 nəfər, Yezid ordusuna qarşı döyüşdə şəhid olmuşlar. Kərbəla
mərasimi də bu şəhidlərin və On iki İmamların acılarını yada salmaq için
Məhərrəm ayı Matəm ayı kimi qəbul olunmuşdur.
Aşura günündə keçirilən yas
mərasimində insanlar zəncirlə öz kürəklərinə döyür, sinə vurur, baş yarır,
xəncərlə və s. əşyalarla əzadarlıq hərəkətləri
edirlər. Mənbələrə görə həm peyğəmbər özü, həm də imamlar Məhərrəmlikdə
əzadarlığın zəruriliyini vurğulayıblar. İmam Hüseynin Kərbəlada şəhid olacağını
Peyğəmbər əvvəlcədən xəbər vermiş və ona ağlamağı tövsiyə etmişdi. Həzrət
Muhəmməd özü, imam Hüseyn kiçik olarkən ona yas saxlamışdır.
İlk baxışdan adi görünsə
də, bu mərasimdəki “ələm götürmə”, sinəvurma, zəncirdöymə və s. hərəkətlər
Aşuranın hansısa mistik bir hadisə ilə bağlılığına işarə edir. Adi bir insanın
ölümü ilə əlaqədar keçirilən mərasimin belə böyük miqyasda min ildən artıq
davam etməsi ağlasığmazdır. Hz. Məhəmmədin özü və Əhli-beytin digər
nümayəndələri üçün bu səviyyəli yas saxlanılmır. Deməli, bu mərasimin, qədim
yazılar kimi hansısa gizli, yəni batini mənası vardır. Mən “Batini-Quran”
kitabında və məqalələrimdə xüsusi olaraq qeyd etmişəm ki, bütün müqəddəs
yazıların batini, yəni gizli mənası vardır və bu mənanı yalnız seçilmişlər
bilmişlər. Qədim yazıların batini, yəni həqiqi mənası adi insanlar üçün ilk
baxışda fantastik və qəbuledilməz görünür. Buna təsdiq kimi, rəvayətlərin
birində peyğəmbərin silahdaşlarından olan Abdulla ibn Abbasın insanlara dediyi
sözləri göstərə bilərik: “Əgər mən Quranın, yerlə-göyün yaradılması ilə bağlı
ayəsinin (65:12) peyğəmbərdən eşitdiyim izahını söyləsəm, siz məni daş-qalaq
edərsiniz”. Bu o deməkdir ki, Quranın batini mənası çətin anlaşılan bir hadisə
ilə bağlıdır. Aşura gününün digər mistik hadisələrlə üst-üstə düşməsi, bu
mərasimin də gizli mənasının olması və daha qədim bir hadisə ilə bağlı olması
deməkdir.
Mənbələrə görə Aşura günü:
1. Hz. Adəmin tövbəsi qəbul
edilmişdir.
2. Hz. Nuhun gəmisi Cudi
Dağında dayanmışdır.
3. Hz. İbrahim Nəmrudun
əmri ilə oda atılmışdır.
4. Hz. İbrahimin oğlu Hz.
İsmail doğulmuşdur.
5. Hz. Davudun tövbəsi
qəbul edilmişdir.
6. Allah, Hz. Musaya bir
möcüzə göndərmiş, dənizi yararaq Fironun ordusunu sulara qərq etmişdir.
7. Hz. Yaqubun, oğlu
Hz.Yusifin həsrətindən tutulan gözleri görməyə başlamışdır.
8. Hz. Əyyub xəstəliyindən qurtulduğu gündür.
9. Hz. Yunus balığın qarnından xilas olmuşdur.
10. Hz. Yusif qardaşlarının atdığı quyudan
çıxmışdır.
11. Hz. İsa dünyaya gəlmiş və səmaya
yüksəlmişdir və s.
Bütün bunlar onu göstərir
ki, Aşura mərasimi heç də qəbul edildiyi kimi adi insanın ölümü ilə bağlı
deyildir və daha dərin, sirli hadisələrlə bağlıdır.
Misirşünas Erdmanın
fikrincə Aşura mərasimi – Tammuz/Ta-uz şəbihi ilə əlaqədar keçirilən mərasim
ilə bağlıdır. Bu mərasim İslamdan min illər əvvəl qədim Finikiya, Misir,
Yunanıstan, Suriya və s. ölkələrdə keçirilirdi və mənbələrdə Tammuz (Ta-uz),
Osiris (Oziri), Adonis, Attis, Kibela və s. Allahların ölüb-dirilməsi mərasimi
adlanırdı. Həqiqətən də, müsəlmanlarda matəm günü olan Aşura axşamı, yəni
məhərrəm ayının 9-cu günü Tasua/Tasus adlanır ki, bu da Ta-uz adına, yəni
Tammuz mərasiminin adına çox uyğun gəlir. Bu matəm mərasimindəki ağlaşma isə
Təziyə adlanır ki, bu da Ta-uz simvolu ilə eynidir. Belə çıxır ki, Aşura
mərasimi adi insanın ölümü ilə yox, bilavasitə Allahla bağlı mərasimdir ki,
insanlar bu haqda demək olar ki, heç nə bilmir.
Qədim folklorun
tədqiqatçısı C. Frezerin yazdığına görə qədim Finikiya, Misir, Yunanıstan,
Suriya və s. ölkələrdə keçirilən Tammuz/Ta-uz, Adonis, Attis və s. Allahların
ölüb-dirilməsi mərasimləri eynidir və öz köklərini qədim Misirdə keçirilən
«Oziri Allahının ölüb-dirilməsi» mərasimindən götürmüşdür.
Finikiyada Adonis Allahının
ölümü hər il xüsusi mərasimlə keçirilirdi. Bu zaman insanlar ah-zar edir, öz
sinələrinə döyür və inanırdılar ki, növbəti gün ilahi Adonis həyata qayıdacaq
və hamının gözü qarşısında ərşə yüksələcək. Kibela və Attisin bu mərasiminin
Roma, Friqiya variantına görə 22 martda meşədən şam ağacı qırılaraq məbədgaha
gətirilir. Onu müqəddəs hesab edərək, parçaya bürüyüb üstünə gül tökürdülər. 23
martda əsasən nəfəs alətləri çalınırdı. «Qanlı» üçüncü gün baş kahin öz
damarlarını kəsir, aşağı təbəqəli kahinlər isə təbil və digər alətlərin qarışıq
səslərinin müşayəti ilə başlarını əsdirərək dağınıq saçla, ağrı hissiyatını
itirib ekstaz halına gələnə qədər fırlanırdılar. Daha sonra onlar bıçaq və s.
alətlərlə özlərini yaralayıb, qanlarını qurbangaha və müqəddəs ağacın üzərinə
tökürdülər. Eyni mərasimi Avstraliya aborigenləri də keçirirdi. Belə ki,
onların kahinləri özlərini axtalayır və bədən üzvünü ilahə heykəlinin altına
atırdı. Daha sonra isə onu yerdə basdırırdılar ki, Attis Allahı qayıtsın. Qədim
şərqin ən tanınmış yeri olan İerapolisdə, Astartanın məbədgahında keçirilən bu
tip mərasimlərə varlılar Assuriya, Babil, Finikiya, Ərəbistan və s. ölkələrdən
axışıb gəlirdi. Təbil və qışqırıq səsilə axtalanan kahinlər özlərinə bıçaqla
zərər yetirir və huşlarını itirənədək əzadarlıq edirdilər (Дж. Фрезер, «Золотая
ветвь», M.1986, səh.316-332). Kiçik Asiyada bu mərasim yazda keçirilirdi və
bayram kimi qeyd olunurdu. Kibelanın, Attisin bu böyük yaz bayramı, yəni
ölüb-dirilən Attis, Adonis,Tammuz, Kibela və s. Allahların bayramı Gilar
bayramı adlanırdı (Е. Ярославский, «Как родятся, живут и умерают Боги», М.,
1941, səh.83,86).
Herodota görə, Oziri
(Osiris) Allahının qəbri aşağı Misirin Sais şəhərində yerləşirdi və buradakı
gölün ətrafında xalq gecələr Oziri Allahının əziyyətlərinin şəbihini çıxarırdı.
İldə bir dəfə keçirilən bu mərasimdə Allahın ölməsinə münasibətini bildirərək insanlar
hönkürtü ilə ağlayır və öz sinələrinə vurub, İsidanın Ozirisi diriltməsi üçün
getdiyi yolu təsvir edirdilər. Qeyd edək ki, «ölüb-dirilən Attis
Allahı»nın mərasimi martın 24, 25-də
keçirilirdi ki, bu gün də eyni zamanda Xristosun, yəni İsanın ölüb-dirilməsi
günü sayılırdı. Maraqlı faktdır ki,
xristian və bütpərəstlərin ölüb-dirilən Allahlarının mərasimi eyni ərazidə və eyni vaxtda
keçirilirdi. C. Frezer yazır ki, buna görə xristian və bütpərəstlər arasında
mübahisələr olurdu. Onlar bu mərasimin eyni hadisəyə həsr olunduğunu
bilmirdilər və buna görə də bütpərəstlər, xristianların «ölüb-dirilən
Xristos»un mərasimini saxta adlandırıb, öz mərasimlərinin daha qədim olduğunu
iddia edirdilər (Дж. Фрезер, «Золотая ветвь», M.1986, səh.350,351,339).
Kibela, Attisin və s.
Allahların bu böyük yaz bayramının 22 martda keçirilməsi, bu bayramın Novruz
bayrami ilə eyniliyi mənasındadır. Novruz bayramında keçirilən törəndə Kosanın
ölməsi və sonra birdən dirilməsi, bu bayramın bilavasitə qədim Misir Allahının
ölüb-dirilməsi bayramı olması deməkdir. Lakin İslama görə Novruz bayramı
Həzrəti Əli-nin doğumu, taxta çıxdığı və Fatimə ilə evləndiyi gün hesab edilir.
Bu bayram eyni zamanda Həzrəti Məhəmmədin peyğəmbərliyə məbus olduğu, Cəmşid
padişahın taxta çıxdığı, Həzrəti Adəmin yaradıldığı, Yunus peyğəmbərin balığın
qarnından çıxdığı və Nuh peyğəmbərin gəmisinin qayaya oturduğu və s. gündür. Bu
isə o deməkdir ki, Novruz bayramı da adi bayram yox, bir neçə mistik hadisə ilə
bağlıdır.
Ölüb-dirilən Allahın
mərasimi ilə bağlı olan Novruz bayramının, Həzrəti Məhəmmədin peyğəmbərliyə
məbus olması ilə əlaqələndirilməsi, peyğəmbərimizin də ölüb-dirilən Oziri
Allahı ilə əlaqəsinə işarədir. Məşhur
sufi alimi Əl Qəzali Məhəmməd peyğəmbəri göy insanı, yəni kosmik ölçülü
varlıq kimi təqdim edir ki, bu da peyğəmbərimizin qədim Misirdə yaradılmış
kosmik Atum (Atam) Allahı obrazında olması deməkdir. Atum rəmzi sonrakı
mənbələrdə Adəm kimi qeyd olunur ki, sufi alimi Mühiddin ibn Ərəbi bu Adəmi
Allah mənasında kosmik insan kimi göstərərək, onu Kamil İnsan adlandırır.
Deməli, Məhəmməd peyğəmbərin obrazı yer kürəsini əhatə etmiş Allahın obrazıdır
ki, Misir mənbələrinə görə bu Allahı Ra-Amon Allahı yaratmışdır.
Xristian mənbələrinin
birinə görə Məhəmməd peyğəmbər ölüm ayağında öz ardıcıllarını başına yığıb
bildirir ki, “Mənim üçün dəfn təşkil edin və mən dirilənə qədər yanımda olun”.
Ən-Nəvavinin və digərlərinin hədislərinə görə də peyğəmbər ənsarilərə, onunla “hovuz yanında görüşənədək dözməyi”
tapşırır. Belə çıxır ki, Mühəmməd peyğəmbər adi insan yox, ən qədim mənbələrdə
“Ölüb-dirilən Allah” kimi qeyd olunan sirli bir obrazdır. Hədislərdə Məhəmməd
peyğəmbərin “iki dünyanın şahı” adlandırılması, onun, Aşağı (yer) və Yuxarı
(göy) Misirin Allahı Ra-Amonun obrazı olması deməkdir.
Qədim Misir yazılarına
görə, firon (mənbələrdə “pir”) Amon, göydə milyonlarla qurban hesabına ruhlar
dünyasını yaratmış və özü də onun daxilində Allaha çevrilmişdi. Quranda bu
hadisə belə təsvir olunur: «O elə bir yaradıcıdır ki, yerdəki hər şeyi sizin
üçün yaratdı: sonra iradəsini göyə yönəldib onları yeddi göy olaraq
düzəltdi… Allah göyləri dirəksiz
ucaltdı, sonra öz taxtında qərar tutdu və günəşi, ayı özünə tabe etdi… Rəhman
ərşə hakim oldu (Quran 2:29, 13:2, 20:5). Rəhmanın ərşə hakim olması, qədim
Misir yazılarında firon Amonun göyə qalxması, sağlığında göydə yaratdığı Ra
günəşi diski ilə birləşməsi və Ra-Amon Allahına, yəni Rəhman Allaha çevrilməsi
geniş təsvir olunur. Dahi Firdovsi, Allahın ərşi yüksəlməsi hadisəsini
«Şahnamə»də Cəmşidə aid edir və bildirir ki, o Göydə kəyan taxtı qurub, divin
çiynində taxta çıxır və fəzada günəş tək qərar tutur. C. Frezerə görə isə, məhz
Silvi şahlarının banisi öləndən sonra Allaha çevrilmiş və Alban dağlarındakı
şəhərin üstündə qərar tutmuşdur. Belə çıxır
ki, göyə, yəni ərşə yüksələn Ra-Əman elə islamda Rəhman kimi qeyd olunan
Allahdır və Məhəmməd peyğəmbər də, Alban dağının üstündə qərar tutmuş bu
Allahın obrazıdır.
Ra-Amon Allahının ruhu isə
Oziri, yəni Osiris (İssi-Ra) Allahı adlandırılır. Qədim Misir rəvayətinə görə
Allahın ilkini olan Osiris (Oziri) dünyaya hakim kimi gəlir və insanları heyvan
səviyyəsindən çıxarıb, onlara buğda əkməyi, şərab çəkməyi və s. mədəniyyət
öyrədir. Lakin axirətə yaxın kiçik qardaşı Set ona həsəd apararaq, öz 72 yoldaşı
ilə onu xaincəsinə öldürür. Axirətdə, Ozirinin arvadı İsida, oğlu Qorla yenidən
Oziri Allahını dirildir və o əvvəlki kimi axirətdən sonrakı dövrlərdə dünyaya
hakimlik etməyə başlayır. Bu rəvayətin tam açması müəllifi olduğum
«Batini-Quran» kitabında geniş verilmişdir.
Ölüb-dirilən Osiris Allahın
bayramının həzrət Əli-nin doğumunun, taxta çıxmasının və Fatimə ilə evləndiyi
gün hesab edilməsi, onun da Osiris (Oziri) Allahının obrazında olması deməkdir.
Mən kitab və məqalələrimdə xüsusi qeyd etmişəm ki, ən qədim mənbələrdə Əli
rəmzi El kimi qeyd edilirdi. Tövratda El Allahı - Səlim [SLM] şahının Allahı
adlandırılır ki, bu da Səlim rəmzi ilə eyni olan İslamın [SLM] Allahı deməkdir.
Şumer, Mesopotamiya mənbələrində Əli mənasında olan El (İl) rəmzi “El-Amurru”
kimi yazılaraq Əli-Əmir (Əli –Əmir əl möminin) fikrini ifadə edir. İmam Əlinin
mənbələrdə Vilayət adlandırılması, onun göydəki El, yəni ruhlar dünyası
mənasında olmasına işarədir. Əgər nəzərə alsaq ki, ən qədim mənbələrə görə
Adəmin, yəni Atum Allahının bədəni eyni zamanda Edem cənnətidir, razılaşarıq
ki, göydəki El mənasında olan Əli vilayəti də cənnət mənasındadır. Bu isə o
deməkdir ki, axirətdə dirilməli olan Osiris Allahı - Məhəmməd peyğəmbərin
yerinə taxta çıxan İmam Əli mənasındadır.
Belə çıxır ki, ölüb-dirilən
Allah dedikdə, Ra-Amonun ruhunun axirətdə ölməsi, axirətdən sonra isə yenidən
dirilməsi kimi başa düşülməlidir. Dirilən Allah isə İslamda Rəhim kimi qeyd
olunan rəmzdir və sufizmdə bu rəmz Ra-Qam kimi aşıqlanır. Deməli, axirətdə
Rəhman Allahın yerinə Rəhim Allah keçəcəkdir ki, islamda bu - Məhəmməd
peyğəmbərin yerinə imam Əlinin (Mehdinin) keçməsi
kimi məlumdur. Allahla peyğəmbərimizin əlaqəsini başa düşmək üçün bəzi
rəmzlərin mənasını araşdıraq.
Bu gün hamı bilir ki,
sonsuz adlara sahib olan Allah birdir və əbədidir. Vahid və əbədi Allah dedikdə
sufilər, bəşəriyyətə həyat vermiş efiri, yəni həyat enerjisini ( “Hu”) nəzərdə
tuturlar ki, digər mənbələrdə bu rəmz dirilik suyu, ilahi od və s.
adlandırılır. İbn Ərəbi yazır ki, Allah, bütün saylardan artıq olan Öz
adlarının sahibi kimi, onların təcəssümünü görmək istədi və buna görə də yığcam
bir varlıqda, yəni Adəm formasında Allah yaratdı. Deməli, Adəm, yəni qədim
Misirin Atum Allahı – dirilik suyu adlandırılan ana maddənin öz-özünü yığcam
insan formasında yaratması nəticəsində əmələ gəlmişdir.
İslam mənbələrinə görə
vahid və əbədi olan Allahın rəsulu Məhəmməd peyğəmbərdir. Sufizmdə “rəsul”
[RS-L] rəmzi eyni zamanda “El-Osiri” [L-SR] kimi də oxunur və “dirilik suyundan
yaradılmış göydəki El” mənasını verir. Məhəmməd [MH-MD] rəmzi isə sufizmdə eyni
zamanda “qam Adəm” [QM-MD] kimi də aşıqlanır ki, yazdığımız kimi ibn Ərəbi bu
Adəmi Allah hesab edir. Burada “qam” rəmzi şamanizmlə, yəni ekstatik vəziyyətlə
bağlıdır ki, bu da göyləri əhatə etmiş Adəmin bədəninin ekstatik vəziyyətdə
olması deməkdir. Məhəmməd peyğəmbərin – “həqiqət mənim daxili vəziyyətimdir”
deməsi, onun daxili vəziyyətinin məhz ekstaz vəziyyətində olması mənasındadır.
Bu isə o deməkdir ki, Məhəmməd peyğəmbər Allahla, yəni əbədi olan və həyat
verən dirilik suyu ilə vəhdət təşkil edir. Hz. Məhəmmədin ölümü də axirətdə bu
dirilik suyunu idarə edən ruhun ölümü və axirətdən sonra yenidən dirilməsi
mənasıdadır. Belə çıxır ki, Osiris Allahının ölməsi elə Məhəmmədin peyğəmbərin
ölməsi mənasındadır. Onun yenidən dirilməsi isə axirətdən sonra onun yerinə
keçəcək İmam Əlinin, yəni göydə Əli vilayətinin yaranması deməkdir.
Peyğəmbər mənasında olan
“nəbi” rəmzi sufizmdə - ruh mənasını verən “Benu” rəmzi ilə eyni məna verir ki,
bu rəmz də qədim Misirdə “Allahın ruhu”nu bildirirdi. Əflatun da xüsusi nəzrə
çatdırır ki, peyğəmbər dedikdə, göydə olan və informasiyanı insanlara çatdıran
Varlıq başa düşülməlidir. Deməli, Məhəmməd peyğəmbər adi insan yox, göydə ruh
kimi mövcud olan ilahi Varlıqdır ki, məhz bu Varlıq qədim mənbələrdə Allah
adlandırılırdı.
Bütün bunlar o deməkdir ki, Aşura mərasimi,
5500 il bundan əvvəl göydə yaradılmış Atum Allahının, yəni Adəmin axirətdə
ölməsi və onun yerinə ikinci Adəmin yaranmasının mərasimidir. Adəmin ruhu
mənasında olan Oziri Allahının ölümü bizə Aşura mərasimi, bu ruhun yenidən
dirilməsi isə Novruz bayramı kimi gəlib çatmışdır. Qədim zamanlarda birlikdə
keçirilən bu mərasimlər sonradan ayrılmışdır. Nəzərə alsaq ki, Oziri Allahını
Assuriya və s. ölkələrdə Aşşur adlandırırlar, onda razılaşarıq ki, Aşşur/Aşura
sözü də Osiris (Oziri) mənasındadır.
Belə çıxır ki, Aşura
mərasimi adi insanın ölümü yox, bəşəriyyətin sahibi Atum (Adəm) Allahının
axirətdə ölməsi və axirətdən sonra yenidən dirilməsinin mərasimidir. Bu mərasim
eyni zamanda Məhəmməd peyğəmbərin ölməsi və onun yerinə varisinin keçməsi
mənasındadır. Buradan isə belə nəticə çıxarmaq olar ki, Məhəmməd peyğəmbərin
obrazı, ölüb-dirilən Misir Allahlarının və ölüb-dirilən İsa peyğəmbərin
obrazıdır. Bu isə o deməkdir ki, Allahın bir olduğu kimi, bütün dinlər də
birdir və bütün qədim yazılar, mərasimlər yalnız bir mistik hadisə ilə
bağlıdır.
Firudin
Gilar Beg
www.gilarbeg.com
Комментариев нет:
Отправить комментарий